ओडिशाची अन्नसंस्कृती इतर राज्यांपेक्षा वेगळी आहे. इथले पदार्थ कमी तेलकट आणि पचायला सोपे असतात. पुरीमध्ये जगन्नाथ देवाला नैवेद्य म्हणून दाखवल्या जाणाऱ्या ५६ पदार्थांतून ओडिशाच्या खाद्यपदार्थांतील वैविध्य दिसून येते. त्यात मुख्य पदार्थांशिवाय असलेल्या पाच प्रसिद्ध गोड पदार्थांची माहिती पुढे दिली आहे.
रसगुल्ला
हा पारंपरिक गोड पदार्थ असून रथयात्रेदरम्यान लक्ष्मी देवीला त्याचा नैवेद्य दाखवला जातो. जर तुम्हाला सर्वोत्कृष्ट रसगुल्ला चाखायचा असेल, तर राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक पाचवर भुवनेश्वर आणि कटकदरम्यान असलेल्या पहाळा या गावाला भेट द्या. या पदार्थाच्या लोकप्रियतेमुळे ३० जुलै हा दिवस रसगुल्ला दिवस म्हणून जाहीर करण्यात आला आहे.
छेन पोडा
चेन पोडा हा पदार्थ चीज, साखर, काजू, वेलची, बेदाणे साल नावाच्या झाडाच्या पानात ठेवून कोळशाच्या शेगडीत भाजून तयार केला जातो. २० व्या शतकाच्या सुरुवातीला ओडिशातील नयनगढ जिल्ह्यात हा पदार्थ पहिल्यांदा बनवला गेला असं सांगतात. दुर्गा पुजेदरम्यान या पदार्थाला जास्त मागणी असते.
छेन गज
ओडिशातील अतिशय प्रसिद्ध असा हा पदार्थ चीज, साखर आणि शेवयांपासून बनवला जातो. त्यासाठी सर्व घटक व्यवस्थित मिसळून आयताकृती भांड्यात मोल्ड केले जातात व साखरेच्या पाकाचे आवरण त्याला दिले जाते. गजचे दोन प्रकार आहेत, कोरडा व उकळलेला गज आणि तळलेला, पाकातला गज.
छेना झिली
हा खास गोड पदार्थ तळलेले चीज, वेलची पूड, तूप आणि साखरेच्या पाकापासून बनवला जातो. छेना झिली हा तळलेले पनीर साखरेच्या पाकात बुडवून तयार केला जाणारा पदार्थ आहे. पुरी जिल्ह्यातील निम्पाडा गाव छएन झिलीसाठी प्रसिद्ध आहे. पुरी ते भुवनेश्वर मार्गावर निम्पाडामध्ये रस्त्यावर ठिकठिकाणी दुकानांमध्ये छेना झिली विकली जाते.
रसबली
रसबली हा मूळचा केंद्रपाडाचा पदार्थ आहे. हा पदार्थ तळलेला, सपाट, लालसर रंगाची पॅटी यात घट्ट, गोड दुधात बुडवून तयार केलेला असतो. हा पदार्थ इतका मुलायम असतो, की तोंडात घातल्याक्षणी विरघलतो. केंद्रापाडा येथील बैसनभिपांडा दुकानात सर्वोत्कृष्ट रसबळी खायला मिळते.
ओडिशातील गोड पदार्थांची सर्वोत्तम दुकाने
- पहाळा स्वीट स्टॉल (भुवनेश्वरमधील बिजू पटनाईक विमानतळापासून १४ किलोमीटर)
- निम्पाडा स्वीट स्टॉल (भुवनेश्वरपासून ४० किलोमीटर अंतरावर)
- बिकालानंदाकारा शॉप (सहीद नगर, भुवनेश्वर)
- दमामहाराज शॉप (नयापाली, भुवनेश्वर आणि लिंक रोड, कटक)
- भगन साहू शॉप (कनिका चौक, कटक)
